«Ο κυβερνοπόλεμος των Bots. Πως γνωστές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης χειραγωγούν την κοινή γνώμη και διαμορφώνουν την πραγματικότητα»

 

Δράττομαι της ευκαιρίας να αναφέρω δυο λόγια για το επίκαιρο θέμα του τίτλου, με αφορμή την συνέντευξη που παραχώρησε ο διοικητής της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας, Μιχάλης Μπλέτσας στην δημόσια τηλεόραση, όπου έκανε κάποιες πολύ σοβαρές αποκαλύψεις σχετικά με τα bots, δηλαδή, τα ψεύτικα προφίλ στα social media, τα οποία τον τελευταίο καιρό έχουν ενεργοποιηθεί στην Ελλάδα και συμμετέχουν ουσιαστικά σε μια εκστρατεία για την εργαλειοποίηση και την χειραγώγηση των πολιτών σχετικά με την Εθνική τραγωδία των Τεμπών, θα ήθελα να αναλύσω τι ισχύει με αυτό το τεχνολογικό φαινόμενο.

Ο κυβερνοπόλεμος των bots στα social media, και ειδικά στις πλατφόρμες X (πρώην Twitter) και TikTok, αποτελεί μία από τις πλέον ανησυχητικές προκλήσεις της σύγχρονης ψηφιακής εποχής, καθώς επιδρά άμεσα στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης και συχνά οδηγεί σε μαζική παραπληροφόρηση με σοβαρές κοινωνικοπολιτικές συνέπειες.

Τα bots, ήτοι, αυτοματοποιημένοι λογαριασμοί που λειτουργούν με αλγορίθμους και τεχνητή νοημοσύνη, χρησιμοποιούνται από κρατικούς φορείς, πολιτικές ομάδες, εταιρείες και εγκληματικά δίκτυα για να ενισχύσουν προπαγανδιστικά αφηγήματα και να δημιουργήσουν ψευδείς εντυπώσεις. Επιδιώκουν να ενισχύσουν ή να αποδυναμώσουν φωνές και να χειραγωγήσουν τη ροή των πληροφοριών.

Το X, ως πλατφόρμα ταχείας διάδοσης ειδήσεων και συζητήσεων- άμεσων σχολίων, έχει γίνει βασικός στόχος τέτοιων επιθέσεων, καθώς τα bots μπορούν να εκμεταλλευτούν όμως τάσεις (trending topics) και τα #hashtags για να διογκώσουν ή να υποβαθμίσουν συγκεκριμένα αφηγήματα.

Σημαντικά γεγονότα, όμως εκλογικές αναμετρήσεις, γεωπολιτικές κρίσεις, πόλεμοι και κοινωνικά κινήματα, έχουν επανειλημμένα αποτελέσει πεδίο δράσης οργανωμένων δικτύων bots που προωθούν προκατασκευασμένα αφηγήματα, διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις ή επιτίθενται σε αντιφρονούντες.

Παρόμοια φαινόμενα παρατηρούνται και στο TikTok, όπου ο αλγόριθμος προώθησης περιεχομένου καθιστά ακόμα πιο εύκολη την εκμετάλλευση των bots για τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης. Μέσα από μαζική δημιουργία βίντεο που προωθούν συγκεκριμένες πολιτικές ή κοινωνικές θέσεις, πλαστά προφίλ με μεγάλη απήχηση και συντονισμένες ενέργειες για τη χειραγώγηση των αλληλεπιδράσεων, τα bots μπορούν να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση μιας γενικευμένης αποδοχής ή και της απόρριψης του ζητήματος.

Η Κίνα, η Ρωσία και άλλες χώρες έχουν κατηγορηθεί επανειλημμένα για εκτεταμένη χρήση κυβερνοστρατηγικών που περιλαμβάνουν τη χρήση bots με σκοπό την στοχευμένη χειραγώγηση ξένων κοινωνιών και εκλογικών διαδικασιών.

Εταιρείες και διαφημιστικές καμπάνιες χρησιμοποιούν τεχνικές bot για την προώθηση προϊόντων, δημιουργώντας ψεύτικες αξιολογήσεις και στημένες τάσεις. Ο αντίκτυπος αυτού του φαινομένου είναι τεράστιος, καθώς η συνεχής έκθεση σε παραπληροφόρηση μπορεί να διαμορφώσει εσφαλμένες πεποιθήσεις, να οδηγήσει σε κοινωνική πόλωση και να επηρεάσει πολιτικές αποφάσεις με τρόπους που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματική βούληση των πολιτών.

Οι πλατφόρμες έχουν προσπαθήσει να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα μέσω αλγορίθμων εντοπισμού bots, συστημάτων ελέγχου ταυτότητας και πιο αυστηρών όρων χρήσης, όμως παρόλα αυτά, η συνεχής εξέλιξη των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης επιτρέπει τους κακόβουλους παράγοντες να παρακάμπτουν τις άμυνες αυτές.

Οι μεγάλες διαφορές στη νομοθεσία μεταξύ χωρών ανά την υφήλιο καθιστούν δύσκολη τη θέσπιση ενιαίων κανόνων που να αποτρέπουν τη μαζική χρήση bots για σκοπούς χειραγώγησης. Τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω του Digital Services Act, όσο και οι Η.Π.Α., με τις αυξανόμενες ρυθμίσεις γύρω από τις εταιρείες τεχνολογιών και διαδικτύου, επιχειρούν να δημιουργήσουν διαφανείς διαδικασίες για τον εντοπισμό και την εξάλειψη των κακόβουλων δικτύων, όμως το φαινόμενο παραμένει εξαιρετικά δύσκολο να ελεγχθεί πλήρως.

Τα deepfake βίντεο, η συνδυασμένη χρήση AI-generated περιεχομένου και τα εξελιγμένα δίκτυα ψεύτικων λογαριασμών εντείνουν το πρόβλημα, καθιστώντας απαραίτητη την ανάπτυξη νέων εργαλείων κυβερνοασφάλειας και αυξημένης ευαισθητοποίησης του κοινού για την αναγνώριση παραπλανητικών πληροφοριών.

Σε ένα περιβάλλον όπου η πληροφορία αποτελεί βασικό όπλο του σύγχρονου κυβερνοπολέμου, η εκπαίδευση των πολιτών στην κριτική σκέψη και στην αποκάλυψη των μηχανισμών χειραγώγησης είναι πιο κρίσιμη από ποτέ.