Η ψυχολογία του ατόμου πίσω από δημοφιλείς «προκλήσεις» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ΜΚΔ) και «διαδικτυακές τάσεις»

 

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν εξελιχθεί σε μια εικονική παγκόσμια παιδική χαρά όπου οι ιδέες, οι τάσεις και οι προκλήσεις εξαπλώνονται αστραπιαία στην εποχή της ψηφιακής σύνδεσης. Τα φαινόμενα των ιογενών προκλήσεων και των τάσεων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν μαγνητίσει το ενδιαφέρον εκατομμυρίων, από το «Ice Bucket Challenge» μέχρι το «Mannequin Challenge», τις χορευτικές τρέλες στο Tik-Tok και το σημερινό “couple day trend” στις πλατφόρμες της “META Platforms Ireland LTD”.

Η ψυχολογία που κρύβεται πίσω από αυτά τα γεγονότα είναι ευρεία και συναρπαστική, καλύπτοντας πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς, την κοινωνική επιρροή και τη θεμελιώδη επιθυμία για σύνδεση.

Διακρίνεται καθαρά πλέον, ότι, ενώ δεν υπάρχει κανένας λόγος να επικοινωνήσεις διαδικτυακά και να αλληλεπιδράσεις κοινολογώντας αρκετά προσωπικές πληροφορίες και προσωπικές στιγμές, η ψυχολογία των κοινωνικών μέσων σε ωθεί να μπεις στην πρόκληση, να κάνεις κλικ στο banner «κοινοποίηση», ως μια μικρή ικανοποίηση, συνεφαπτομένης της άγνοιας κινδύνου της έκθεσης στο διαδίκτυο και του αλόγιστου διαμοιρασμού δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Κοινωνική επιρροή και συμμόρφωση

Η ψυχολογική αρχή της κοινωνικής επιρροής βρίσκεται στο επίκεντρο του φαινομένου των challenges των social media platforms. Οι άνθρωποι είναι κοινωνικά όντα από τη φύση τους, οδηγούμενοι από την επιθυμία να ανήκουν και να συνδέονται με άλλους.

Οι σημερινές παγκόσμιες προκλήσεις καλύπτουν αυτή τη βασική ανάγκη παρέχοντας στους χρήστες την ευκαιρία να ενταχθούν σε μια κοινότητα, να εκφραστούν και να δημιουργήσουν μια αίσθηση συμμετοχής.

Ο φόβος της απώλειας πληροφοριών και της «κοινωνικής αποξένωσης από τα ΜΚΔ» (σύνδρομο FOMO) γίνεται ισχυρό κίνητρο όταν οι άνθρωποι παρακολουθούν τους φίλους τους, τα μέλη της οικογένειάς τους ή τις διασημότητες που συμμετέχουν σε μια «πρόκληση».

Η ψυχολογία της «κοινωνικής απόδειξης» κάνει όλο και πιο πιθανό τα άτομα που συμμετέχουν να εμπλακούν στην πρόκληση, αν δουν άλλους να το κάνουν. Αυτή η δυναμική προκαλεί ένα «εφέ χιονοστιβάδας», αυξάνοντας σημαντικά τη δημοτικότητα της πρόκλησης.

Η δύναμη της καινοτομίας και της δημιουργικότητας

Τα συστατικά για μια πρόκληση πρέπει να περιλαμβάνουν καινοτομία και εφευρετικότητα. Οι άνθρωποι έλκονται φυσικά από νέες και ενδιαφέρουσες εμπειρίες και τα καθήκοντα που δεν είναι συνηθισμένα κεντρίζουν το ενδιαφέρον τους.

Μέσα σε ένα τσουνάμι πληροφοριών και περιεχομένου, ξεχωρίζει μια μοναδική πρόκληση, που δελεάζει τους θεατές να ασχοληθούν και να προσφέρουν τα δεδομένα τους για αυτήν την «τάση».

Η έλξη για νέα και άγνωστα πράγματα είναι γνωστή ως νεοφιλία. Η ιδέα της «νεοφιλίας» εξηγεί γιατί οι νέες προκλήσεις είναι τόσο δελεαστικές και αποδεκτές από μεγάλο αριθμό ατόμων.

Η περιέργεια και η ίντριγκα, κεντρίζουν όταν μια πρόκληση παρουσιάζει μια νέα ιδέα ή μια ευρηματική ανατροπή. Η δυνατότητα εξερεύνησης ανεξερεύνητης περιοχής παρακινεί τους συμμετέχοντες, γεγονός που συμβάλλει στο «virality» της πρόκλησης.

Συναισθηματική Αντήχηση και Σύνδεση

Αυτό του είδους οι προκλήσεις προκαλούν συχνά ισχυρά συναισθήματα, προάγοντας την αίσθηση ότι ανήκουν στους συμμετέχοντες – χρήστες ΜΚΔ. Η συναισθηματική απήχηση είναι σημαντική για το κίνητρο των ανθρώπων να συμμετάσχουν, επειδή οι προκλήσεις που προκαλούν χιούμορ, ενσυναίσθηση ή ακόμα και νοσταλγία ενθαρρύνουν έναν ισχυρότερο δεσμό μεταξύ αυτών.

Για παράδειγμα, οι ανθρωπιστικές προκλήσεις, όπως το Ice Bucket Challenge, αγγίζουν την ενσυναίσθηση και τη συμπόνια, ωθώντας τα άτομα να συμμετέχουν για έναν ουσιαστικό σκοπό.

Επιπλέον, η ανταλλαγή συναισθημάτων και εμπειριών στο Διαδίκτυο ενισχύει την αίσθηση του «ανήκειν» ή του «εντάσσομε». Οι συμμετέχοντες πιστεύουν ότι αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου κινήματος που συνδέεται με μια κοινή δραστηριότητα.

Αυτή η αίσθηση κοινότητας δημιουργεί έναν βρόχο θετικής ανατροφοδότησης στον οποίο οι χρήστες ενθαρρύνουν άλλους να συμμετάσχουν, με αποτέλεσμα την εκθετική αύξηση της συμμετοχής στην πρόκληση.

Προκλήσεις ή “challenges” ως Αυτοέκφραση

Οι προκλήσεις αυτές λοιπόν, χρησιμεύουν ως τόποι αυτοέκφρασης, επιτρέποντας στους ανθρώπους να επιδείξουν την εφευρετικότητα τους ή να αυτοεπιδειχθούν, την εξυπνάδα και τη μοναδικότητά τους. Οι άνθρωποι έχουν μια έμφυτη επιθυμία να εκφραστούν και να αναζητήσουν την έγκριση από τους συνομηλίκους τους και τους διαδικτυακούς τους «φίλους».

Η συμμετοχή σε μια πρόκληση, επιτρέπει στους συμμετέχοντες να εκφράσουν αυτές τις επιθυμίες σε ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει και προωθεί την εφευρετικότητα.

Ο νευροδιαβιβαστής της «καλής αίσθησης», απελευθερώνεται στο σώμα του ανθρώπου, ως απάντηση στην αυτοέκφραση και τη δυνατότητα επιβεβαίωσης. Η λήψη «likes, heart emojis κλπ», σχολίων και κοινοποιήσεων ενεργοποιεί περιοχές ανταμοιβής του εγκεφάλου, ενισχύοντας τη συμμετοχή στην εργασία. Αυτός ο βρόχος θετικής ενίσχυσης ενθαρρύνει τους συμμετέχοντες να δημιουργούν και να μοιράζονται υλικό, κάτι που βοηθά την πρόκληση να γίνει viral.

Απλότητα και προσβασιμότητα

Οι προκλήσεις που είναι εύκολο να κατανοηθούν και να αναπαραχθούν προσελκύουν ένα ευρύτερο κοινό. Όταν μια πρόκληση είναι απλή, οι χρήστες αισθάνονται πιο σίγουροι για την ικανότητά τους να συμμετέχουν και είναι πιο πιθανό να εμπλακούν. Αυτή η προσβασιμότητα μειώνει τα εμπόδια εισόδου στην πρόκληση, επιτρέποντας σε ένα ευρύ φάσμα ατόμων να συμμετάσχουν στη διασκέδαση.

Συμπερασματικά:

Τα φαινόμενα των δημοφιλών προκλήσεων στα ΜΚΔ και τάσεων των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης παρέχουν μια συναρπαστική ματιά στην πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ψυχολογίας και συμπεριφοράς. Οι προκλήσεις γίνονται viral όταν επιτυγχάνουν μια ισορροπία μεταξύ της καινοτομίας, της συναισθηματικής απήχησης, της απλότητας και της προσβασιμότητας, που οδηγούνται από την εγγενή παρόρμηση για σύνδεση, τη γοητεία της κοινωνικής επιρροής και την επιδίωξη της αυτοέκφρασης.

Το τοπίο αυτών προκλήσεων αλλάζει και προσαρμόζεται κατάλληλα για να αντιπροσωπεύει τη δυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ της ανθρώπινης φύσης και του ψηφιακού χώρου. Η ψυχολογία που οδηγεί σε αυτές τις προκλήσεις θα συνεχίσει να επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε - αλληλεπιδρούμε, μοιραζόμαστε και συμμετέχουμε στις πλατφόρμες των ΜΚΔ όσο οι άνθρωποι επιθυμούν σύνδεση, έκφραση και καινοτομία.

 

 

·       Πηγές: www.cybernoxoros.blogspot.com ,

 linkedin.com/pulse/psychology-behind-viral-social-media-challenges-trends-vasukam

  Μετάφραση: Απόστολος Καψάλης

Γονείς και χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (σύνδρομο FoMO)

 Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στη ζωή των νέων, αλλά είναι σημαντικό οι γονείς να παρακολουθούν τη δραστηριότητά τους εκεί. Ο διάλογος για την ασφαλή χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι περιορισμοί στον χρόνο που περνούν online και η ενημέρωση για τους κινδύνους του κυβερνοχώρου μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση μιας θετικής εμπειρίας.

Η κατάχρηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να περιλαμβάνει υπερβολική χρήση με ταυτόχρονο εθισμό, προβλήματα ψυχικής υγείας, κυβερνοεκφοβισμό και λεκτική βία, κοινωνικό απομονωτισμό και προβλήματα σχετικά με την διασφάλιση του προσωπικού  απορρήτου. 

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους με προσεκτική παρακολούθηση, ανοικτή επικοινωνία και ενθάρρυνση να αναπτύξουν υγιείς συνήθειες χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αφού πρώτα οι ίδιοι έχουν τον έλεγχο πάνω σε αυτά και δεν έχουν οι ίδιοι εθιστεί και ήδη έχουν κοινωνική εξάρτηση (FoMO)* .

Η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τους γονείς μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την προσοχή που αφιερώνουν στα παιδιά τους, τον χρόνο που περνούν μαζί τους και τη γενικότερη δυνατότητα δημιουργίας συναισθηματικής σύνδεσης. Είναι σημαντικό για τους γονείς να είναι ενήμεροι σχετικά με τον τρόπο και το χρόνο που πρέπει να αφιερώνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προσπαθώντας να διατηρήσουν την ισορροπία μεταξύ της ψηφιακής και αναλογικής επικοινωνίας με τα παιδιά τους.

Η αλόγιστη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να έχει αρκετά αρνητικές επιπτώσεις για τον άνθρωπο γενικά, όπως:

1. Εθισμός: Η υπερβολική και συνεχής χρήση μπορεί να οδηγήσει σε εθισμό και δυσκολία στον έλεγχο του χρόνου που αφιερώνεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

2. Κοινωνικός απομονωτισμός: Η υπερβολική διαδικτυακή δραστηριότητα μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση από τον πραγματικό κόσμο και τις πραγματικές σχέσεις.

3. Επιδείνωση της ψυχικής υγείας: Η υπερβολική χρήση μπορεί να συνδεθεί με αυξημένο άγχος, κατάθλιψη και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας.

4. Απώλεια προσωπικού χρόνου: Η αλόγιστη κατανάλωση χρόνου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια προσωπικής παραγωγικότητας και χρόνου για άλλες δραστηριότητες.

5. Προβλήματα προσωπικού απορρήτου και ασφάλειας: Η δημοσίευση προσωπικών πληροφοριών μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα διαδικτυακής ασφάλειας και παραβίαση της ιδιωτικότητας του απορρήτου και ακόμα χειρότερα σε απώλεια περιουσίας από scams του Διαδικτύου.

Άρα, συμπερασματικά, είναι αρκετά σημαντικό στην εποχή μας οι γονείς να είναι δυο φορές ενήμεροι, συνειδητοποιημένοι και να αναγνωρίζουν τα όρια στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου να αποφευχθούν τα παραπάνω αρνητικά αποτελέσματα.

• FoMO (Fear Of Missing Out) ή στα ελληνικά, φόβος μην χάσεις το τι συμβαίνει…. αντιπροσωπεύει την τάση που έχουν γεννήσει τα social media, και κυρίως το Facebook. Η λεξη-αρκτικόλεξο «FοMO» με λίγα λόγια χαρακτηρίζει μια "διάχυτη συνήθεια ότι οι άλλοι μπορεί να ζουν μια ικανοποιητική εμπειρία από την οποία το άτομο είναι απών". Πρόκειται για ένα είδος κοινωνικού άγχους, που χαρακτηρίζεται από "την επιθυμία του ατόμου να παραμένει συνεχώς συνδεδεμένο με το τι κάνουν οι άλλοι". Το FoMO ορίζεται, επίσης, ως ο φόβος της λύπης, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε μια ψυχαναγκαστική ανησυχία ότι θα μπορούσε το άτομο να χάσει την ευκαιρία για κοινωνική συναναστροφή, μια αξιοσημείωτη εμπειρία, μια κερδοφόρα επενδυτική επιλογή ή κάποια άλλη ικανοποιητική εκδήλωση.Με άλλα λόγια, το FoMO διαιωνίζει τον φόβο να έχει πάρει κάποιος τη λάθος απόφαση για το πώς θα περνά τον χρόνο του, φανταζόμενος πως "τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά".Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, οι κοινωνικές και επικοινωνιακές εμπειρίες των ανθρώπων επεκτάθηκαν από πρόσωπο με πρόσωπο σε απευθείας σύνδεση. Από τη μία πλευρά, οι σύγχρονες τεχνολογίες (π.χ., smartphones) και οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης (π.χ. Facebook, Instagram, X, κλπ) παρέχουν μια μοναδική ευκαιρία για τους ανθρώπους να ασχολούνται με τα κοινωνικά δρώμενα με μειωμένο "κόστος εισαγωγής". Από την άλλη, η διαμεσολαβημένη επικοινωνία διαιωνίζει μια αυξημένη εξάρτηση από το διαδίκτυο. Η ψυχολογική εξάρτηση του να είναι κάποιος διαρκώς συνδεδεμένος θα μπορούσε να οδηγήσει σε κρίσεις άγχους σε περιπτώσεις αποδύνδεσης, οδηγώντας έτσι σε ένα φόβο ότι πρόκειται να χάσει κάτι σημαντικό ή ακόμα και σε παθολογική χρήση του Διαδικτύου. Ως εκ τούτου, το FoMO θεωρείται πως έχει αρνητικές επιδράσεις στην ψυχική υγεία και ευημερία των ανθρώπων, διότι θα μπορούσε να συμβάλει στην αρνητική διάθεσή τους και την καταθλιψη.
• Πηγή λήμματος FoMO: Wikipedia 

SOCIAL - DETOX

infobesity

Η προσωρινή μας μνήμη έχει έναν μεγάλο περιορισμό: μπορεί να διατηρήσει συγκεκριμένη ποσότητα πληροφοριών. Ο καταιγισμός δεδομένων την υπερφορτώνουν. Όμως, αν κάτι χαρακτηρίζει τα social media είναι αυτή η ασταμάτητη ροή πληροφοριών. Οι πολλές πληροφορίες μας αποσπούν την προσοχή, μας κουράζουν, επηρεάζουν αρνητικά την παραγωγικότητά μας, βλάπτουν την μνήμη μας και τελικά μας στρεσάρουν, γιατί δεν μπορούμε να τις διαχειριστούμε.

Είναι εξάρτηση;

Ελέγχετε διαρκώς τα likes στις αναρτήσεις σας; Ανεβάζετε κάθε στιγμιότυπο της ζωή σας; Η συναισθηματική σας κατάσταση επηρεάζεται από όσα βλέπετε στο Instagram; Αν έχετε απαντήσει «ναι» στα παραπάνω, μάλλον χρειάζεται να βάλετε όρια στη σχέση σας με τα social media. «Βασικό κριτήριο εθισμού, πέρα από το χρόνο που σπαταλιέται στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, είναι η λειτουργικότητα του χρήστη. Αν παραμελεί τις καθημερινές του δραστηριότητες, προκειμένου να ελέγξει τα likes ή να επιδοθεί σε κάθε είδους αναρτήσεις , τότε μιλάμε για προβληματική χρήση και καλό είναι να συμβουλευτεί ειδικό, τονίζει η κα Χρηστίδη και συμπληρώνει: «Στο τμήμα μας απευθύνονται κυρίως νεαροί ενήλικες  ή γονείς που αναφέρουν ότι η κύρια εφαρμογή εθισμού των παιδιών τους είναι το gaming. Μόνο ένα ποσοστό 8,5% ανέφερε ότι κύρια εφαρμογή εθισμού είναι οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Φαίνεται ότι δεν αντιλαμβανόμαστε τον εθισμό σε αυτές, καθώς αποτελούν πλέον τρόπο ζωής. Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ οι ενήλικες άνω των 30 παραμένουν πιστοί ακόλουθοι του Facebook, οι έφηβοι που συναντούμε δηλώνουν ότι προτιμούν το Instagram.

SOCIAL MEDIA DETOX

«Η ικανότητα να αντισταθούμε  στην παρόρμηση να κοιτάξουμε το κινητό μας είναι μια δεξιότητα που καλλιεργείται», λέει ο Ορέστης Γιωτάκος, Ψυχίατρος (MD, MSc, PhD), και μας εξηγεί πώς να ξεκινήσουμε την δική μας… εκπαίδευση:

·    -Βάζουμε προτεραιότητες, αφιερώνοντας χρόνο στις πληροφορίες που «χρειάζεται» να γνωρίζουμε και όχι στο ανούσιο σκρολάρισμα.

·        -Στο σπίτι αφήνουμε  το κινητό μας κάπου μακριά, ώστε να μην μπορούμε εύκολα να το πιάσουμε.

·        -Ελέγχουμε για τυχόν μηνύματα και ενημερώσεις στο προφίλ μας συγκεκριμένες ώρες της ημέρας , π.χ. μια φορά το πρωί και μια το βράδυ.

·        -Καθιερώνουμε συγκεκριμένες ώρες μέσα στην ημέρα όπου κινητά, tablets, υπολογιστές είναι κλειστά  και τις αφιερώνουμε στα παιδιά, τον/την σύντροφο, τους φίλους μας ή στον ίδιο μας τον εαυτό. Σιγά – σιγά αυξάνουμε το χρονικό αυτό διάστημα.

·         - Απενεργοποιούμε ή διαγράφουμε της εφαρμογές (π.χ. Instagram) που δεσμεύουν μεγάλο μέρος του χρόνου μας.

·     -Μπορούμε να «κατεβάσουμε» εφαρμογές που απενεργοποιούν το κινητό μας για όσο χρόνο τους ορίσουμε ή στέλνουν ειδοποιήσεις όταν ξεπερνάμε κάποια συγκεκριμένη ώρα χρήσης του.

·         -Αν νιώσουμε ότι θέλουμε να πιάσουμε το κινητό, επιλέγουμε αντ’ αυτού να διαβάσουμε ένα βιβλίο ή να πάμε μια βόλτα.

·        -Όπως αποφεύγουμε το κάπνισμα μπροστά στα παιδιά, για να μην το μιμηθούν, έτσι φροντίζουμε να μην ασχολούμαστε με το κινητό όταν βρισκόμαστε μαζί τους.