Η εξάρθρωση της «βιομηχανίας» τηλεφωνικών απατών και το πραγματικό πρόσωπο του σύγχρονου οικονομικού εγκλήματος

 Άρθρο - άποψη που φιλοξενήθηκε την 04/12/2025 στην εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ"  > ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ

Η πρόσφατη εξάρθρωση της μεγάλης εγκληματικής οργάνωσης που δραστηριοποιούνταν σε όλη την Ελλάδα μέσω τηλεφωνικών και ψηφιακών απατών δεν αποτελεί ένα ακόμη μεμονωμένο περιστατικό αστυνομικού ενδιαφέροντος. Αντιθέτως, αναδεικνύει με απόλυτη σαφήνεια τη βαθιά μεταμόρφωση του οικονομικού εγκλήματος στη χώρα μας. Οι μηχανισμοί που αποκαλύφθηκαν, ήταν: ένα “Call Centre” δεκάδων τηλεφωνητών, τεχνική υποστήριξη για τη δημιουργία παραπλανητικών τραπεζικών ιστοσελίδων, δίκτυο “Money Mules”, διασπορά των επιχειρησιακών κέντρων – συνθέτουν όχι μια σπείρα ευκαιριακών δραστών, αλλά ένα κανονικό επιχειρησιακό μοντέλο εγκλήματος. Ένα μοντέλο που λειτουργεί με ιεραρχία, πειθαρχία και τεχνογνωσία.

Στο πρόσφατο “CEPOL Research & Science Conference 2024-2025” με θέμα τα «εγκληματικά δίκτυα στην Ευρώπη», που διεξήχθη τον Μάρτιο στην Όστια της Ιταλίας, παρουσίασα μια αναλυτική έρευνα για τα δίκτυα που διαπράττουν απάτες με την μέθοδο του «Vishing» και δρουν στην χώρα μας. Τα ευρήματα κατέδειξαν ότι τα εγκληματικά αυτά δίκτυα, διαθέτουν δομή τεσσάρων επιπέδων: από τους «αθέατους» αρχηγούς, στο τηλεφωνικό και τεχνικό κέντρο, στην ομάδα ανάληψης και διακίνησης χρημάτων, και τέλος στο πλέγμα των τραπεζικών λογαριασμών – καρτών ανάληψης και των μεσολαβητών. Η πρόσφατη υπόθεση της ΕΛ.ΑΣ. δεν επιβεβαιώνει απλώς αυτό το σχήμα, το αναπαράγει σχεδόν αυτούσιο. Και αυτό είναι το πιο ανησυχητικό στοιχείο, ότι πλέον το οικονομικό έγκλημα δεν εξελίσσεται ευκαιριακά, αλλά οργανώνεται κατά τρόπο που θυμίζει εταιρική λειτουργία.

Ο τρόπος δράσης αυτών των οργανώσεων δεν βασίζεται μόνο στην τεχνολογία, αλλά πρωτίστως στην ψυχολογική χειραγώγηση. Οι δράστες υποδύονται λογιστές, δημοσίους υπαλλήλους, τεχνικούς εταιρειών ενέργειας (ή του δικτύου διανομής - ΔΕΔΔΗΕ), ακόμη και αστυνομικούς. Εκμεταλλεύονται την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς, την άγνοια γύρω από τις ψηφιακές υπηρεσίες και την ανασφάλεια της οικονομικής κρίσης. Μέσα από πειστικά σενάρια και συνεχή πίεση, οδηγούν τα θύματα να αποκαλύψουν κωδικούς, να πατήσουν σε κακόβουλα links, ή ακόμη και να πραγματοποιήσουν οι ίδιοι μεταφορές και αυτοπρόσωπες παραδόσεις χρημάτων – χρυσαφικών. Είναι ένας συνδυασμός κοινωνικής μηχανικής και τεχνικής κατάρτισης που καθιστά αυτά τα δίκτυα ιδιαίτερα επικίνδυνα και δύσκολα στην αντιμετώπισή τους.

Η επίσημη εκτίμηση για λεία 7,6 εκατομμυρίων ευρώ αποτυπώνει μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Η εμπειρία από πραγματικές υποθέσεις και η ανάλυση των μοτίβων λειτουργίας δείχνουν ότι το πραγματικό παράνομο όφελος τέτοιων δικτύων είναι συχνά πολλαπλάσιο. Υπάρχουν θύματα που δεν καταγγέλλουν την απάτη, χρήματα που διακινούνται μέσω δεκάδων λογαριασμών πριν χαθούν οριστικά από το οπτικό πεδίο, ποσά που μετατρέπονται σε προϊόντα τεχνολογίας και ρευστοποιούνται αργότερα. Σύμφωνα με μοντέλα που προβλέπουν   εφαρμόζουμε σε αντίστοιχες έρευνες, το πραγματικό οικονομικό αποτύπωμα μπορεί να ξεπερνά τα 20–25 εκατομμύρια ευρώ.

Το κρίσιμο ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι πώς εξαρθρώθηκε αυτή η οργάνωση, αλλά πώς θα αποτρέψουμε τις επόμενες. Χρειάζεται στενή συνεργασία ΕΛ.ΑΣ., τραπεζών και παρόχων τεχνολογικών υπηρεσιών και τηλεφωνίας σε πραγματικό χρόνο, για άμεση επιτήρηση ύποπτων ροών και έγκαιρο μπλοκάρισμα νέων συσκευών και λογαριασμών. Απαιτείται επένδυση σε σύγχρονες τεχνικές ανάλυσης δεδομένων, αφού ο εντοπισμός τέτοιων δικτύων δεν μπορεί πλέον να στηρίζεται μόνο σε παραδοσιακές μεθόδους έρευνας. Και, ίσως το σημαντικότερο, χρειάζεται συστηματική εκπαίδευση του κοινού, όχι με περιστασιακές καμπάνιες, αλλά μια συνεχή προσπάθεια ενίσχυσης της ψηφιακής παιδείας, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους, που παραμένουν ο πιο συστηματικά στοχοποιημένος πληθυσμός.

Η εξάρθρωση του εγκληματικού αυτού δικτύου αποτελεί αναμφισβήτητα μια σημαντική επιτυχία. Όμως, για να προστατευθεί ουσιαστικά η κοινωνία, πρέπει να κατανοήσουμε ότι αυτά τα δίκτυα δεν είναι πια περιφερειακές απειλές. Είναι δομημένοι μηχανισμοί εγκλήματος, οικονομικά αποδοτικοί, τεχνολογικά εξοπλισμένοι και διαρκώς εξελισσόμενοι. Με την ανάλογη αντιμετώπιση λοιπόν, μπορούμε να ελπίζουμε σε μια ουσιαστική μείωση του φαινομένου._